ԲԵՐԴ-ԱՄՐՈՑ

Քաղաքամայր Անիի դարպասներից մեկը. երևում է նաև Անիի Սուրբ Աստվածածին Կաթողիկե եկեղեցին One of the gates of medieval capital Ani. The Cathedral of Ani is seen through the gates.

Որոտնաբերդը գտնվում է Մեծ Հայքի Սյունիք նահանգի Ծղուկ գավառում (այժմ՝Սյունիքի մարզի Որոտան (Ուռուտ) գյուղի մոտ),Որոտան գետի աջափնյա լեռնաբազուկի վրա։Գտնվում է Սիսիան քաղաքից 20կմ արևելք։ Եղիշեն(V դ. պատմիչ)Որոտնաբերդը հիշատակում է պարսկական բռնակալներից 450թ. Վարդանանց ազատագրած բերդերի ու ավանների թվում։Ստեփանոս Օրբելյանը (XIIIդ.)Որոտնաբերդը դասել է Սյունիքի նշանավոր բերդերի շարքը,որը 1075-1094թ. պատկանել է Սյունյաց(Կապանի)թագավոր Սենեքերիմ Ա-ին։1104թ. Որոտնաբերդը գրավել են սելջուկ թուրքերը

Սարվանդիքար բերդ Սարվանդիքար, Սարվանդի Քար, Սարվանի Քար, Սարվան, Սարվանդավ, բերդ Կիլիկյան Հայաստանում, Ամանոսի լեռնանցքում, դժվարամատույց ժայռի գագաթին։ Ուներ բնական ամուր դիրք և հզոր կուրտինա-պարիսպներ։ 12-րդ դարում եղել է Ռուբինյանների իշխանապետության կարևոր ռազմակայան և բաժտուն (մաքսատուն) երկրի հարավարևելյան սահմանում։

Երնջակաբերդը։ Սյունյաց հայտնի բերդերից է, որն 2000֊ականներին խեղվել է ադրբեջանական ծիծաղելի ձեռագրով և ունի նման տեսք այժմ։ Որքան էլ փորձեն իրենց անճաշակ վարագույրները փռել, մեկ է պատմության մեջ գրված է Սյունյաց կարևորագույն ամրություն։ Բերդն հնարավոր է եղել բարձրանալ ընդամենը երկու ճանապարհով` լեռան հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան կողմերից, որոնցից վերջինը հանդիսացել է բերդի գլխավոր ճանապարհը։

Сис:столица Киликийской Армении Киликийская Армения вошла в историю как одно из самых крутых армянских государств за многие тысячи лет Располагалась Киликийская Армения на восточном побережье Средиземного моря.Основали это уникальное государство многочисленные армянские беженцы из Багратидской Армении,прибывшие на почти пустынные после арабского нашествия морские берега области Киликия 11-14толетиях Киликийская Армения слыла одной из самых могущественных.богатейших держав своего региона

Ամբերդը ձմռանը...💔 Բարի լու՜յս...ԽԱՂԱՂ կիրակի ամենքիս ✝️🙏 Վահրամ Պահլավունու կառուցած եկեղեցին (11-րդ. դ. սկիզբ)։ Միջնադարյան Հայաստանում ձմռանը պատերազմները դադարում էին։ (Լսնկ.՝ Սուրեն Մանվելյան)

Թմկաբերդ ամրոցը. Ջավախք Թմբկաբերդ, Թմուկ կամ Թմբուկ, Թմոգվի, միջնադարյան բերդ Մեծ Հայքի Գուգարք աշխարհի Վերին Ջավախք գավառում՝ Կուր գետի ձախ ափին։ Ներկայումս գտնվում է Վրաստանի Սամցխե-Ջավախք մարզի Ասպինձայի (Ասպնջակ) շրջանում։ Բերդը գտնվում է երեք բարձրադիր բլուրների վրա և ուներ մոտ 150 մ երկարություն և 30 մ լայնություն` շրջապատված պարիսպներով ու երեք բլրի վրա առանձին կառուցված աշտարակներով։ Պարիսպներն ու աշտարակները կառուցված էին սրբատաշ քարով ու կրով և ունեին մոտ 1,5 մ հաստություն:

Կիլիկիա...Կոռիկոսի ամրոցի մայրամուտը....

Գալինջաքար ամրոց Տավուշի մարզի Բերդավան գյուղի հարավ-արևելյան կողմում գտնվում են Գալինջաքար ամրոց (X-XVII),բազիլիկ եկեղեցու ավերակներ և միջնադարյան գերեզմանոց:Դատելով ճարտարապետական ձևերից` ամրոցը կառուցվել է Դավիթ Անհողին թագավորի օրոք 989-1048թթ.: Ամրոցը ունի ձվաձև հատակագիծ,իսկ միակ մուտքը արևմտյան կողմից է, ունի 2 մեծ և 7 փոքր շրջանաձև աշտարակներ:Բերդավան կարելի է գնալ Կողբից հյուսիս-արևմուտք շարժվելով:Իսկ ասֆալտապատ ճանապարհով ձախ թեքվելու և գետակն անցնելու դեպքում, եթե նորից թեքվեք ձախ

Մեղրիի բերդ. եզակի հայկական ամրաշինություն Հայկական միջնադարյան ճարտարապետության պաշտպանական կառույցների մեջ, իր հատակագծային-ծավալային հորինվածքով, առանձնակի տեղ ունի Մեղրիի բերդը: Բերդը գտնվում է Սյունիքի մարզի Մեղրի քաղաքում: Տեղակայված է քաղաքի Մեծ թաղի հյուսիսային կողմում, լեռնաշղթաների դժվարամատչելի գագաթներին՝ պայտաձև ընդգրկելով բնակավայրը, ապահովելով քաղաքի հուսալի պաշտպանությունը հյուսիսային, արևմտյան և արևելյան կողմերից: Բերդի կառուցման ճշգրիտ ժամանակը հայտնի չէ:

Զարգացած միջնադար Պռոշաբերդ (13-րդ դար) Պռոշյան իշխանները հայտնի էին ամրոցաշինությամբ։ Նրանք Վայոց ձորի տարածքում կառուցում են ևս մեկ ամրոց՝ Պռոշաբերդը։ Դա իշխանանիստ ամրոց էր, որը գտնվում էր լեռնագագաթին և զբաղեցնում էր 1-1,5 հա տարածություն։ Այստեղ կառուցվել է բազալտե ամուր պարիսպ, և ջրմուղ՝ խողովակաշարով։ Բերդի զինանոցները, զորանոցներն ու իշխանական պալատը ավերվել են՝ թաղվել հողի շերտի տակ։ Կանգուն են միայն պարիսպները և մատուռը։ Դրանից ոչ հեռու Սպիտակավոր սուրբ Աստվածածին վանքն է։

Մեղրիի ամրոցը միջնադարյան Հայաստանի ճարտարապետական հուշարձան է: Գտնվում է Մեղրի քաղաքի տարածքում, բարձր բլրի գագաթին: Առաջին անգամ ամրոցը հիշատակվել է 1083թ.ին: Ամրոցն ամբողջովին վերականգնվել է 18-րդ դարում:

Արցախի Մայրաբերդ ամրոցը (Ասկերան)

Խրթզու բերդ Ջավախք Ախալքալաք

Կայանբերդ Ակնաբերդի մուտքը հարավից է՝ կամարակապ դարպասով։ Ներսում պահպանվել են բազմաթիվ շենքերի ավերակներ, ջրավազաններ, ջրամատակարարման կավե թրծված խողովակներ։ Ամրոցում կանգուն է Դսեվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին։ Կայան բերդի մասին հարակից գյուղերի բնակիչները պահպանել են բազմաթիվ հետաքրքրաշարժ պատմություններ։

Կայանբերդ՝ Ամրոց Հաղպատա Սուրբ Նշանի, ՀՀ Լոռու մարզում` Հաղպատ և Սանահին գյուղերի միջև, Հայաստան-Վրաստան ավտոճանապարհի աջ կողմում վեր խոյացող հրվանդանի վրա։ Ըստ շին. արձանագրությունների`կառուցվել է Հաղպատավանքի առաջնորդ Հովհաննես եպիս. կողմից 1233 թ.-ին։ Սկզբնական շրջանում այն կոչվել է «Ամրոց Հաղպատա Սուրբ Նշանի»,իսկ Կայան և Դսեվանք անունները ավելի ուշ շրջանի են։Ամրոցը մեր օրերում անվանում են նաև Ակնաբերդ. ամենայն հավանականությամբ Ակներ գյուղի մոտ գտնվելու համար։

Կայանբերդ (ի սկզբանե՝ Ամրոց Հաղպատա Սուրբ Նշանի) Գտնվում է Հաղպատ և Ակներ գյուղերի միջև, Հայաստան-Վրաստան ավտոճանապարհի աջ կողմում վեր խոյացող հրվանդանի վրա։ Համաձայն շինարարական արձանագրությունների` կառուցվել է Հաղպատավանքի առաջնորդ Հովհաննես եպիսկոպոսի կողմից 1233 թվականին։ Ամրոցում կանգուն է մնացել Դսեվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին։

ԿԱՔԱՎԱԲԵՐԴ (Գեղի բերդ) Կաքավաբերդը գտնվում էր Kingdom of Armenia - Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Մազազ՝ Ոստան Հայոց գավառում,Բերդատակ լքված բնակավայրի մոտ՝ Ազատ գետի աջ ափին (այժմյան Արտաշատ քաղաքի Իմիրզեկ հնավայրից արևելք)։։ Բերդը հիշատակվում է նաև Թաթուլի, Գեղի կամ Քեղի անուններով:

Զիլքալե Համշեն աշխարհի ծովափնյա քաղաքներից մեկի՝ Արտաշենի միջով դեպի Զիլքալե ամրոց տանող ճանաապարհը ձգվում է Ֆըրթընա գետի կիրճով՝ բարձրաբերձ ու սաղարթախիտ լեռների լարջերով:Ցնցող ու տպավորիչ էր Զիլքալեի ձորը,փրփրաբաշ Ֆըրթընա գետն ու անձեռակերտ ամրոցը:Այցելուների պակաս չունի այս հրաշակերտը:Զբոսաշրջիկներ,որքան ասես: Զիլքալեն կառուցվել է 15-րդ դարում Համշենի Առաքել իշխանի կողմից:Մի քանի տարի առաջ թուրքական իշխանությունները հիմնովին վերակառուցել են ամրոցը ու ստեղծել զբոսաշրջության հրաշալի մի վայր:

ԱԶԳԻՆ ԵՎ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ ԲՆՈՐՈՇ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐ Հայության միավորման խնդիրը պետք է ուսումնասիրել և լուծում գտնել բնական օրենքների սահմաններում,առաջին հերթին հիմք ընդունելով,ժողովուրդների և ազգերի միջև եղած տարբերությունները,նրանց շարժիչ ուժերը,որոնց հիմքի վրա էլ ձևավորվում են նրանցից յուրաքանչյուրին հատուկ կառավարման իրենց համակարգերը: Ժողովուրդները,ինչպես արդեն բազմիցս գրել ենք, հանդիսանում են մարդաբանական,սոցիալական միավոր,որի կառուցվածքը,շարժիչ ուժերը և ձևավորման հիմքերը մանրամասն տվել է

Հալիձորի բերդը Այս կետից հեռվում ուրվագծվում է Հալիձորի բերդը.այն կանգնած է սույն վահանակից դեպի աջ`հեռավոր բլրի գագաթին: Ուշ միջնադարի հայկական ճարտարապետական այս համալիրը վերակառուցվել է 17-րդ դարի 1-ին կեսին,հայտնի է նաև Հալիձորի Կուսանաց անապատ անունով: Բերդը նշանավոր դարձավ 18-րդ դարի սկզբին,երբ իր բնական անառիկ դիրքի շնորհիվ դարձավ Դավիթ Բեկի ազատագրական պայքարի գլխավոր ամրոցը և ազատագրված Ղափանի կենտրոնը:1723 թ.Դավիթ Բեկը բերդը վերակառուցում է անառիկ ամրոցի և իր 300 զինակիցների հետ

Средневековая Армянская крепость - МАГАСАБЕРД Когда столица Армении Багратидами была перенесена в Ани,то в стране начались постройки и укрепление крепостей.Этим самым цари укрепляли подступы к столице. Вокруг Ани стратегическое значение приобретали Карсская крепость и Артагерс с запада, Тигнис и Магасаберд с севера, крепости Гарни, Бджни и Амберд с юга и востока.

ԲԱԶՄԱՄԱՏՈՒՅՑ ՄԱՂԱՍԱԲԵՐԴԸ – 😔 Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Շիրակ գավառում` Ախուրյան գետի աջափնյա ձորաեզրին բարձրացող ժայռի վրա, Անի քաղաքից 4 կմ. հարավ: Շապուհ Բագրատունու վկայությամբ բերդը 6-րդ դարում հիմնել է Բյուզանդիայի Մորիկ կայսեր (582–602 թթ.) կողմից Հայաստան ուղարկված չար ու անօրեն հայազգի Մաղաս կուսակալը և իր անունով կոչել Մաղասաբերդ: 10-րդ դարում պատկանել է Բագրատունիներին և եղել Անի մայրաքաղաքի պաշտպանական ամրություններից մեկը, այնուհետև անցել է Կամսարական նախարարական տոհմին,

Ուղթիս (Օլթի) բերդաքաղաք -Այն գտնվում է քաղաքի արևմտյան մասում, Ճորոխ գետի աջակողմյան վտակ Օլթի գետի ափին` դժվարամատույց լեռան վրա,ռուս- թուրքական 1914 թ. սահմանի մոտ, շրջապատված կանաչապատ լեռներով ու բլուրներով։Օլթիի բերդն իր բնական ամրությամբ ու կառուցվածքով նման է Կարսի հռչակավոր բերդին։ Կառուցվել է Բագրատունիների օրոք, X—XI դարերում։ Դրա մնացորդները՝ պաշտպանական պարսպի առանձին հատվածներ, բուրգերի ու մյուս կառուցվածքների ավերակներ, պահպանվել են մինչև մեր օրերը։

ՀՌՈՄԿԼԱ (Վանք - Ամրոց) Եփրատի աջ ափին՝ սեպաձև հրվանդանի վրա է գտնվում Հռոմկլա բերդաքաղաքը (Հռոմ Քար): Այստեղ է ապրել Ներսես Շնորհալին, այստեղ է իր շքեղաշուք մատյանները ծաղկել Թորոս Ռոսլինը: Թորոս Ռոսլինը ստեղծագործել է Կիլիկիայում՝ Հռոմկլայի դղյակին կից գրչատանը: Ռոսլինի ստորագրությամբ պահպանվել են 7 շքեղ պատկերազարդված մատյաններ, պահպանվել է Լևոն Գ թագավորի երկու դիմանկար. մեկը՝ պատանեկան տարիքում, մյուսը՝ տիկնոջ՝ Կեռանի հետ: Խորապես իմանալով անտիկ արվեստ`

Արշամշատ կամ Արսամասատ, հայկական քաղաք Ծոփքում, Անձիտ կամ Բալահովիտ գավառում, Եփրատի ափի մոտ։ Սկզբում եղել է բերդ, որի շուրջը հետագայում, հելլենիզմի շրջանում, փռվել է բուն քաղաքը։ Ծոփքի թագավորության այս մայրաքաղաքը հիշատակվում է նույն անվան մի շարք տարբերակներով. Մատթեոս Ուռհայեցին (XII դ.) կոչում է Աշմուշատ, արաբ պատմիչներր՝ Սումայսատ, այլ մատենագիրներ ու գրիչներ՝ Շամոշատ, Շամուշատ, Շիմշատ։ Աշխարհագրական դիրքը վերջնականապես չի ճշտված՝ ոմանք այն տեղագրում են Չորրորդ Հայքի Բալահովիտ,

Баязет 142 лет назад началась оборона русскими войсками крепости Баязет. в которой 1,5-тысячный русский гарнизон противостоял десятикратно превышающему его корпусу противника. -Отбитие штурма крепости Баязет 18 июня 1877 г

Բայազետի (Դարոյնքի,Դարույնք, Դարունից բերդ) – Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Կոգովիտ գավառում` Մակվա գետի հովտում: Հանդիսացել է համանուն գավառի կենտրոնը: Առաջին անգամ հիշատակվում է 4-րդ դարում պատմիչ Փավստոս Բուզանդի կողմից:Այն 4-րդ դարում Մեծ Հայքի հայտնի բերդերից էր: Մինչև 5-րդ դարի սկիզբը պատկանել է Արշակունիներին: Արշակունիների թագավորության շրջանում բերդը ծառայել է որպես արքունական գանձարան ու ապաստարան ,այլ կարևոր, պետական նշանակության խորհրդանիշերի հետ մեկտեղ՝ այստեղ են պահվել արքայական թագերը

Զիլ Բերդ Համշեն/ Zil Fortress Hamshen Զիլ (Հզոր) ամրոցը Փոքր Հայքի Խաղտիք (Համշեն) գավառում;Զիլքալե կամ Զիլ ամրոց տանող ճանաապարհը ձգվում է Ֆըրթընա գետի կիրճով՝ բարձրաբերձ ու սաղարթախիտ լեռների լարջերով: Ցնցող ու տպավորիչ էր Զիլքալեի ձորը, փրփրաբաշ Ֆըրթընա գետն ու անձեռակերտ ամրոցը: Այցելուների պակաս չունի այս հրաշակերտը: Զբոսաշրջիկներ, որքան ասես: Զիլ ամրոցը կառուցվել է 14-15-րդ դարերում՝ պատմական Համշենի տարածքում։ Զիլ ամրոցը կազմված է արտաքին պատերից, միջնապատերից և ներքին դղյակից,