Հայոց ՄԵԾ ԵՂԵՌՆ

Հ.ՇիրազՀԱՅՈՑ ԴԱՆԹԵԱԿԱՆԸ Հայաստանի ամեն մի լեռ Մի քարացած հայ է անմեռ: Ամեն մի լեռ` մի ճգնավոր, Մի իշխան է մի թագավոր Առնոս լեռը` հովիվ է քաջ` Բլուրների հոտն իր առաջ: Անդոկ լեռը` հայ մարգարե` Սիրտը` կրակ, դեմքը քարե: Աչքն աղոթող` ծովն է Վանա` Նարեկացին սարն է Սասնա: Վարագա լեռն` արծվի պես Քարացել է` Հայրիկն է տես: Աշնակ սարն էլ, աշնակցիներ, Ձեզ Մուշ կանչող Իշխանն է ձեր: Վիհ - Շարան է Արագածը, Որ տենչում է Կարսա հացը: Արարատը Հայկն է վիմված` Երևանվող հույսի դիմաց,

-Կուզեմ համբուրել այն բոլոր տեղերը, ուր նահատակ մը ինկավ,կամ հերոս մը կոխեց։ Մենք այնքան մեծ ենք, որքան որ հողեն կխմենք մեր զգացումները։ Ամեն ինչ հոդ է։ Դեպի մեր պապերուն...😞 ||Դանիէլ Վարուժան||

Ավրորա (Արշալույս) ՄարտիկանյանԾնվել է 1901թ. հունվարի 12 ին՝Արեւմտյան Հայաստանի Խարբերդ նահանգի Չմշկածագ գյուղում:Նրա հայրը հարուստ դրամագործ էր և ճանաչված անձնավորություն։Արշալույսն ուներ 4 եղբայր,3 քույր:1915թ.-ին Արշալույսը,14 տարեկան աղջնակ,իր աչքերով տեսնում է հոր,մոր,եղբայրների և քույրերի դաժան սպանությունը:Արշալույսը առեւանգվում է գաղթի ճանապարհին,85 ցենտով վաճառվում Մալաթիայի եւ Ուրֆայի ստրկավաճառների շուկաներում:Անցնելով դժոխքի միջով՝նրան հաջողվում է փախչել հարեմից,անցնել ռազմաճակատի գի

«Մօր ձեռքերը» յուշարձան, խաչքար-յուշարձան Հայոց ցեղասպանութեան զոհերու հիշատակը հաւերժացնող խաչքար-յուշարձանը կանգնեցվուած է 2014 թուականի մայիսին՝ ԱՄՆ Մասաչուսեթս նահանգի Լոուել քաղաքի քաղաքապետարանի մօտ։

Պարտք է ժամանակը ինձ ու քեզ կյանք` Միլիոն ու կես: Միլիոն ու կես անմեղ ու մեղավոր կիսալուսին, Միլիոն ու կես հայացք` սպասող Աստծո լույսին, Միլիոն ու կես բռունցք ենք դառնում դու և ես, Մենք վրեժի պատճառ ունենք, միլիոն ու կես:

ՔՈՐԻՆԱ ՇԱԹԸՔ ՀԱՅԵՐԻ ԿՅԱՆՔԸ ՓՐԿՈՂ ԱՄԵՐԻԿՈՒՀԻՆ 1894-1896 թթ. արևմտահայերի կոտորածների հետևանքները մեղմելու նպատակով մեծ աշխատանք կատարեց Օտարերկրյա առաքելությունների լիազորների ամերիկյան խորհուրդ (ՕԱԼԱԽ, անգլ.`American Board of Commissioners for Foreign Missions or ABCFM)կազմակերպության աշխատակից օրիորդ Քորինա Շաթըքը: Նրա հերոսական աշխատանքի արդյունքը դարձավ այն,որ 1895 թ.Ուրֆայի կոտորածների ժամանակ, վտանգելով սեփական կյանքը,իրեն հատկացված տան մեջ պատսպարեց և փրկեց 240 հայի կյանք

ՄՐԵՆԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ ԵԿԵՂԵՑԻ 639թ Լուսանկարված ՀՀ տարածքից։ Մի Անի էլ Մրենն է,սահմանի բերանին ու Թուրքիայի տարածքում մնացած Գմբեթավոր բազիլիկ տիպի հայկական եկեղեցի Kingdom of Armenia-Մեծ Հայքի Ararat Այրարատ նահանգի Շիրակ գավառում:Գտնվում է`Ախուրյանի աջափնյա գետեզրի մոտ,Բագարանից ոչ հեռու,պատմական Մրեն քաղաքի տարածքում:Սեբեոսի վկայությամբ կառուցվել է իշխան Դավիթ Սահառունու կողմից,շինարարությունն ավարտվել է 639-640թթ: Պատկանում է գմբեթավոր բազիլիկ եկեղեցիների տիպին,լայնությունը 20մ

ՄՈՒՍԱ ԼԵՌ // կարոտի սպասումով🗻🙏 Մուսա լեռ (թուրք.՝ Musa Dağı, «Մտքի լեռ»), լեռ ներկայիս Թուրքիայի հարավում։ Հաթայի մարզ , լեռնաշղթա Ամանոս,բարձրությունը ծովի մակարդակից 997 մ: Հայտնի է Հայոց Ցեղասպանության ընթացքում այստեղ կազմակերպված հայկական դիմադրությամբ։ Լեռը գտնվում է պատմական Կիլիկյան Հայաստանի ծայրամասում՝ Միջերկրական ծովի ափին։

ԲԻԹԼԻՍ BİTLİS-ի մի քանի լուսանկար Ֆրանսիայի գրադարանում In pear foto's fan BİTLİS yn'e Frânske bibleteek A few photos of BİTLİS in the French Library Несколько фотографий BİTLİS во французской библиотеке Բաղեշ,Բեթլիս:Բերդաքաղաք է Արևմտյան Հայաստանում, Վանա լճի հարավային կողմում,լճափից 18-20 կմ. հեռավորությամբ, ծովի մակարդակից մոտ 1500-1600մ.բարձրության վրա:Կլիման ցամաքային է`բավական շոգ ամառներով և զգալի ցուրտ ու տևական ձմեռներով:Աղձնիք աշխարհի Սալնոձոր գավառի կենտրոնն էր:

Հիշենք ու մեծարենք Ծիծեռնակաբերդի Հուշարձանը կառուցվել է 1964-1967թթ.-ին՝ քանդակագործ Վան Խաչատրյանի, ճարտարապետներ Արթուր Թարխանյանի և Սաշուր Քալաշյանի նորկայացրած նախագծով: Հանդիսավոր բացումը տեղի է ունեցել 1967թ.-ի նոյեմբերի 29-ին:

Հայ Դատի մարտիկը... «Մենք ծրագրած ենք այս գործողութիւնը, որովհետեւ վաթսուն տարիէ ի վեր հասած ենք այն եզրակացութեան,որ ո՛չ Եւրոպան,ո՛չ ուրիշը,թէեւ շատ կը խօսին խաղաղութեան մասին,սակայն գործնական գետնի վրայ այդ մէկը կ՛ընէ։ 20րդ դարու առաջին Ցեղասպանութեամբ թուրքը ջարդեց մէկուկէս միլիոն հայ եւ տեղահան ըրաւ մեզի մեր հողերէն։Այսօր կը փորձեն միշտ հակառակը ցոյց տալ։Հայերը չեն ջարդուած,այլ՝ թուրքերը։Մեր հողերէն մե՛նք հեռացուած ենք... Համոզուած ենք,որ միայն զէնքով կայ հայոց փրկութիւն»:

Ադանայի հայ որբերի ձեռքերում Օսմանյան Կայսրության դրոշներն են և "հերոս ու փրկիչ" Էնվեր Փաշայի դիմանկարը, որոնք նրանք պահում են ստիպողաբար։ Էնվեր Պաշան Հայոց Ցեղասպանության կազմակերպիչներից էր՝ հենց այս երեխաների ընտանիքները ոչնչացնողը։ °Թուրքերն այս լուսանկարը հաճախ օգտագործում և տարածում են, որպես ապացույց այն բանի, որ Էնվեր Փաշան ոչ թե սպանում էր հայերին այլ փրկում էր նրանց և մանկատներ կառուցում որբացած հայ մանուկների համար։

Я знал,что геноцид армян длился полных сорок два месяца-с мая1915по октябрь1918,т.е.до Мудросского перемирия.Я был охвачен мыслью,что зверь о котором говорил Иоанн,-это именно Талаат,как вдруг дверь открылась.Меня вызвали на свидание.В прихожей трое арестантов ожидали своей очереди.Прошло более получаса, пока очередь дошла до меня.В зале свиданий в кресле сидел игумен.Увидев меня,он встал,с торжественной медлительностью перекрестил меня и густым басом воскликнул: Именем Господа нашего Иисуса

Christmas celebration (Apostolic, 6 January 1916) in the midst of the on-going genocide. Banner on the wall reads: Jesus is born, 1916 (Hisous Dzenav, 1916). Members of the Dildilian and Der Haroutiounian families secretly celebrate with four young Armenian men rescued and hidden in the Der Haroutiounian home for almost two years. MAGES of Armen T. Marsoobian

1920թ. մայիսի 31-ին Բաքվի ճանապարհին սպանվեց ադրբեջանականցի Նասիբ Յուսիֆբեյլին, անհայտ հայ վրիժառուի կողմից: 1920թ. հունիսի 19-ին Արամ Երկանյանը գնդակահարել է Ադրբեջանցի Ֆաթալի Խան Խոյսկուն։ 1920թ. հուլիսի 20-ին Թբիլիսիում սպանվեց Ադրբեջանականցի Հասան Բեկ Ագաևը՝Շուշիի ։ Մահապատժի իրագործեց Արամ Երկանյանը: 1921թ.մարտի 15-ին Սողոմոն Թեհլերյանը Բեռլինում սպանել է Հայոց Ցեղասպանության կազմակերպիչ Թալեաթին։ 1921թ.հուլիսի 18-ին Միսակ Թոռլակյանը ԿՊոլսում սպանել է Ադրբեջանցի Բիհբութ Ժիվանշիրին

1915-1923 թթ. ընթացքում իրենց ծնողներին կորցրած 25 հազար հայ որբերը Գյումրիում` աշխարհում ամենամեծ որբահավաքը:

1976 թ․սեպտեմբերի 16-ին Խորհրդային Հայաստանի Մուսալեռ գյուղում կառուցվեց Մուսա լեռան հերոսամարտի հուշարձանը (Ճարտարապետ՝Ռաֆայել Իսրայելյան,քանդակագործ`Արա Հարությունյան): Մուսա լեռան հերոսամարտին նվիրված առաջին հուշակոթողը կառուցվել է Մուսա լեռան վրա,որը սակայն,1939 թ․հունիսի 23-ին՝Ֆրանսիայի կողմից Ալեքսանդրեթի գավառը Թուրքիային հանձնելուց հետո,բարբարոսաբար ավերվեց։ Ահա այդ հուշակոթողի պահպանված եզակի լուսանկարներից մեկը։Խնդրանք ընթերցողին․եթե տեղեկություններ ունեք այս հուշակոթողի կառուցման

After the #ArmenianGenocide,many children were left orphans.The US government set up a campaign to help relocate these children and provide humanitarian relief. In the 1920s a group of these orphaned Armenian girls who had been relocated to Ghazir,now in Lebanon,wove a rug, more commonly known as the Armenian Orphan Rug and gave it as a gift to US President Calvin Coolidge in 1925,as thanks for U.S. assistance during the genocide. После #армяноцида многие дети остались сиротами.

Սասնա Էրգիր - Անուշ Էրգիր...

Սասնա Էրգիր - Անուշ Էրգիր...

В 1915г.спланированный младотурками геноцид армянского народа начался именно с Зейтуна, который был оплотом и символом армянского сопротивления.Фахри-паша командовал этой операцией совместно с немецким офицером Эберхардом Вольфскелом.С такой же жестокостью они подавили самооборону армян в Урфе,а также пытались взять Муса-Даг.Армян в Зейтуне убивали,а выживших женщин,стариков и детей (15 000 человек),начиная с 8 апреля депортировали в пустыню Дейр-эль-Зор.На их место поселяли турок,

Более 170 тыс. памятников уничтожено в годы Геноцида армян Более 170 000 архитектурных памятников, являвшихся культурным и историческим наследием армянского народа,были уничтожены турецкими варварами в годы Геноцида армян в Османской империи "Это приблизительное число,на самом деле оно намного больше.Представьте,если в одном армянском поселении было по три церкви,то сколько хачкаров (крест-камней) было вокруг этой церкви.А сколько было кладбищ,монументов и других образцов армянского

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈւՆ 105🥀🙌🏻 Հիշատակն արդարոց օրհնությամբ եղիցի ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ զոհերի հիշատակի օր, 1915 թ. այս օրը` ապրիլի 24-ին Օսմանյան Թուրքիայի իշխանությունները` Երիտթուրքերը, Կ.պոլսում ձերբակալեցին և աքսորի անվան տակ սպանեցին հարյուրավոր հայ մտավորականների, այդ օրը հայոց պատմության մեջ մտավ Կարմիր կիրակի անունով։ Այս դեպքերը սկիզբ հանդիսացան Հայոց ցեղասպանության, որի հետևանքով զոհ գնաց մոտ 1.500.000 հայ: Հայաստանի Հանրապետությունում այս օրը պաշտոնապես սկսել են նշել 1965 թվականից:

Հայաստան-Թուրքիա սահմանն ըստ 1922-1925թթ. ամերիկյան և եվրոպական քարտեզների Քարտեզագրական նյութեր, որոնք թողարկվել են 1920-ականների առաջին կեսին:Ամերիկյան, գերմանական, բրիտանական քարտեզագրական այս նյութերը մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում,քանի որ դրանցում առկա են նաև արդեն Հանրապետական հռչակված Թուրքիայի սահմանները:Թուրքիայի արևելյան սահմանն անցնում է այն սահմանագծով,որը հաստատվել էր ԱՄՆ 28-րդ նախագահ Վուդրո Վիլսոնի (1856-1924թթ.) իրավարար վճռով:

Թեհլիրյանների ընտանիքի բացառիկ պատմական լուսանկարը, Երզնկա, 1908 թվական: Ձախից առաջինը Սողոմոնն է՝ քույրերի, եղբայների և հոր հետ: Ուշագրավ է 12-ամյա Սողոմոնի կեցվածքը. նա խորհրդանշական կերպով լուսանկարվել է դաշույնը աջ ձեռքին պահած` հենց այդ ձեռքով էր նա 1921 թվականի մարտի 15-ին Բեռլինում անվարան գնդակահարելու Հայոց եղեռնի գլխավոր կազմակերպիչ Թալեաթին: Արևմտյան Հայաստանի Երզնկա գավառի Բագառիճ գյուղից սերող Թեհլիրյանների մեծ գերդաստանից 1915 թվականի ցեղասպանությունը քչերն են վերապրել:

ՍԱՍՈՒՆ 1914 թ. հուլիսի 20-ին Ընկուզակեն 22-45 տարեկան բոլոր տղամարդիկ զինվոր տարին:Որևէ զինվորացու, եթե որոշյալ ժամանակին չներկայանար,կառավարությունը կը հրդեհեր անոր տունը և կը գրավեր անոր ստացվածքը: Զորաժողովի ընթացքին Ընկուզակեն բռնի հավաքեցին 2000 չափ ցորեն և գարի, : Գյուղեն տարին նաև 800 ոչխար : Ընկուզնակի ոչ զինվորացուներեն 60 մարդ 5 ամիս շարունակ ձրիաբար աշխատուտցին ճամբաներու վրա և հետո Բասուր տանելով՝ իրարու կապելով սպանեցին դաշույնով և հրացանով (1915 թ. օգոտսոսի 15-20-ին):

Հովհաննես Մկրտչյանը`Սասունի գավառի Ընկուզնակ գյուղի բնակիչ,ականատես կոտորածների մասին «Ընկուզնակն ուներ 40 տուն և 580 բնակիչ, եկեղեցի մը՝ Ս. Ստեփանոս անունով,հինգ ջրաղաց,2500 ոչխար և 400 տավար: Եկեղեցին ուներ արծաթապատ կողքերով Ավետարաններ,ձեռագիր Ավետարաններ: Գյուղն ամբողջապես հրկիզված է: 1914 թ. հուլիսի 20-ին Ընկուզակեն 22-45 տարեկան բոլոր տղամարդիկ զինվոր տարին:Որևէ զինվորացու,եթե որոշյալ ժամանակին չներկայանար,կառավարությունը կը հրդեհեր անոր տունը և կը գրավեր անոր ստացվածքը:

Մեկ դար առաջ և ավելի... Գաղթականները Էջմիածնում. ամերիկացի լուսանկարչի (անհայտ) վավերագրերը Հայոց Մեծ Եղեռնի օրերին

Հայոց ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ արտացոլումը Վալերի Բրյուսովի գործերում: Վալերի Բրյուսովը հայ ժողովրդի պատմությունն ու պոեզիան ուսումնասիրելիս գրել է Հայաստանին նվիրված մի շարք ոգեշունչ բանաստեղծություններ: Ոգեկոչող խոսքերով դիմելով հայ ժողովրդին՝ նա հավատով լեցուն գրում է, որ հայերին հատուկ է անկոտրում ոգի, պայքարի կամք և անսպառ կենսունակություն: Առաջին իսկ՝ «Հայաստանին» (1915) ստեղծագործության մեջ Վ. Բրյուսովը խոստովանում է, որ Հայաստանը մի երկիր է, որտեղ «շիրիմ» է որոնել, բայց՝

ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՓՐԿՎԱԾՆԵՐԸ Բեյրութ, 1923թ. Գիտեք , թե ի՞նչ է նշանակում թուրք. գիտցե՛ք ուրեմն՝ թուրքը թրի հոգնակին է, բազմաթիվ թրեր՝ մխրճված հայի սիրտը: Գարեգին Նժդեհ

ԱՐՏԵՐԸ ՆԵՐԿՎԵՑԻՆ ԱՐՅՈՒՆՈՎ ___1915ԹՎ.ողբերգական օրերի զոհերից մեկը եղավ Դանիել Վարուժանը:Թուրք մարդասպանները աքսորի ճանապարհին, Չանղր քաղաքի մոտ, մի ձորում հոշոտեցին 31-ամյա բանաստեղծին: ---— «Կուզեմ համբուրել այն բոլոր տեղերը, ուր նահատակ մը ինկավ կամ հերոս մը կոխեց»: ----«Միակ նպատակս է հայրենիքիս օգտակար դառնալ. Ահա գաղափարականը, որ զիս կ’ոգևորե և կըկանգնե. Արդ, միայն իրմով կ’ապրիմ, իրմով եմ հաղթական»: Դ. Վարուժան ՁՈՆ Եղեգնյա գըրչով երգեցի փառքեր. — Քեզի ընծա՜, իմ հայրենիք —

Գարուն էր: Չեկած ամառ` Փուլ եկավ երկնակամար, Ձյուն մաղեց մեր բաց գլխին, Ձյուն մաղեց` կրակի՜ պես... -Գարուն ա, ձուն ա արել.Պ.Սեւակ Այս գարունից անմոռւկի բույր է գալիս, Լուռ բողոքի ու լուռ լացի ձայն է գալիս, Այս գարունից նախնյաց ոգու ո ւ կարոտի կանչ է գալիս, Այս գարունից,իմ կարծիքով,արդարության հոտ է գալիս... Այս գարունը որքան նման,այնքան տարբեր է գարունից, Որ եղել է մի դար առաջ,այն գարունից,որ այդպես էլ չեղավ ամառ Ծնված ո ւ դեռ նոր ծնվելիք քանի՜միլիոն հայի համար:

ԽՈՐԻՆ ԽՈՆԱՐՀՈՒՄՍ..😔 Անցյալի եւս մեկ գարուն...🥀 Այն եղեռնական օրերից մինչ այսօր հարյուրչորս տարի է անցել... Մեր համազգային ցավը արդեն հարյուրչորս տարեկան է...ու անմար է վիշտն այս, անթեղված մեր ժողովրդի հոգում: Մտածելն անգամ զարհուրելի է, թե ինչպես ապրիլյան մի խաղաղ առավոտ, ստեղծագործ, հանճարեղ մի ժողովուրդ ճանապարհ ընկավ դեպի կառափնարան...Այսօր մեծ ցավով հիշատակում ու գլուխներս խոնարհում ենք ՑԵՂԱՍՊԱՆ եղած բյուր զոհերի անապատներում փոշիացած ոսկորների առջև: